ظلم امری نکوهیده و مخالف فطرت انسانی است و انسان ها آن را برنمی تابند. دین اسلام نیز همواره بر حفظ عزت و حرمت انسان ها تاکید داشته است. اگر چه ظلم ستیزی در ادبیات فارسی بازتاب داشته است و ویژه شعر شیعی نیست، اما در آثار شاعران شیعه به لحاظ آثار تربیتی و نیز حساسیت شیعیان، تشخص و تمایز جدی پیدا کرده است.در این مقاله، ابتدا مخالفت با ظلم و جور از دیدگاه آیات و روایات به عنوان سرچشمه های تفکر شیعه ذکر شده است؛ آن گاه در این زمینه، سروده های بیش از بیست تن از شاعران شیعی، از کسایی مروزی (قرن چهارم) تا حکیم صفای اصفهانی (قرن چهاردهم) آورده شده است. در ذکر نام سرایندگان نیز، ترتیب تاریخی رعایت شده است تا خواننده با سیر این مضمون در طول تاریخ هزار ساله اش آشنا شود.

اگر بخواهیم شعر تعلیمی را در ادبیات فارسی بررسی کنیم با مضامینی همچون پند واندرز و مسایل حکمی و فلسفی برخورد می کنیم اما همین نوع شعر بعد از انقلاب مشروطه و علی الخصوص در زمان پهلوی با مضامین جدید همچون استقلال، آزادی، حب وطن، مبارزه با حاکمان زورگو و استبداد رخ نمود وتوانست در بین اقشار مختلف جامعه مورد پسند واقع شود و رشد نماید. یکی از شاعرانی که در کنار شاعران بزرگ همچون ملک الشعرای بهار ومیرزاده ی عشقی و. . . توانست در این نوع شعر داد سخن سردهد، پروین اعتصامی شاعری توانمند است که با رشادت هرچه تمام تر و بی باکی، ظلم وستم سلاطین مستبد ووطن فروشی حکام واستعمار واستبداد وفقر مردم وبیچارگی وستم پذیری آنها را در قالب گفتگوها ومناظرات زیبا بیان کرده است. وی زبان مردم ستم دیده شد تا آرزوهای دور و حسرتهای بی پایان آنها را با زبان خوش بیان کند و چهره ی پلید و واقعی ستمگران حاکم را آشکار سازد. او با استعداد خدادای خود توانست مفاهیم بلند ظلم ستیزی و اعتراضش را به شکل خطاب ستمدیدگان و گفتگو و مناظره های زیبا و دلنشین با ترغیب آنان به مبارزه این وظیفه خطیر را به سرانجام برساند. پروین نه تنها در گفتار و شعر، مضامین ضد پهلوی و ضداستبدادی خود را به خوبی به تصویر می کشید بلکه در عمل نیزاز همکاری با مستبدان-که از وی می خواستند مربی ملکه شود-خودداری کرد. و با ردّ مدال افتخار وزارت معارف، دست از حمایت و جانبداری ضعیفان برنداشت و همچنان به مبارزه بازبان شعری کم نظیر خود ادامه داد.

شعر معاصر در حوزه ی لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دوره ی کلاسیک تجربه کرده است. در زمینه ی مضمون و محتوا، شاعران از اشاره ی مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده و آن را به عنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفته اند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شعرها افزوده است. حمید مصدق، یکی از نمایندگان برجسته ی شعر سمبولیسم اجتماعی در دوران معاصر، از این روش سود برده است و در شعر «درفش کاویان» با انعکاس مجموعه ای از آموزه های اخلاقی و ارتباط آن با مسائل سیاسی و اجتماعی، گامی جدید در شرح و طرح مضامین تربیتی برداشته است. او در سطح ژرف ساخت، با استفاده از ظرفیت های تعلیمی مواردی همچون خدامحوری، اتحاد مردم، خودباوری، عدم انفعال فکری و رفتاری، نفی جبرگرایی و. . . مخاطبان خود را برای ساختن دنیایی بهتر و مطابق با موازین عدالت محور ترغیب کرده است. بررسی شعر «درفش کاویان» با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد به مبانی نظریه ی کنش های گفتاری جان سرل نشان می دهد که استفاده از کنش های اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی منتج به بازنمایی مفهوم کلان اخلاقیِ «ظلم ستیزی» شده است و دیگر آموزه های تعلیمی برای تقویت این مفهوم بنیادی به کار گرفته شده اند.

اقدام عملی برای مقابله با ظلم، به رهبرانی آگاه و مقتدر نیازمند است. قاسم سلیمانی از چهره های موفق رهبری مقاومت در عرصه بین المللی بود و تداوم راه مقاومت، مستلزم وجود چنین افرادی است. هدف این پژوهش، تئوریزه نمودن الگوی رهبری شهید سلیمانی از فرماندهی مقاومت، تا شکل‎گیری مکتب سلیمانی بود. این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای و از نظر شیوه اجرا، کیفی است. جامعه آماری پژوهش را دیدگاه‎های خبرگان حکمرانی درباره شهید سلیمانی از شهادت او تا اولین سالگرد آن تشکیل دادند. داده ها با تکنیک تحلیل تم بررسی و الگوی پژوهش آشکار شد. به مصداق فرمایش امام‎علی(ع)؛ «و تنها با سخنانی که خدا درباره شایستگان بر زبان های بندگان خود روان می کند می توان به شایسته بودن آنان پی برد»، و به دلیل استناد به بنیان های نظری و تجربی پذیرفته شده و تبعیت از روش علمی در نگارش، این پژوهش ادّعای روایی متون و روش بررسی را دارد. به‎علاوه، تبعیت از روش علمی، به‎انضمام روایت معقول، منطقی و باورپذیر از الگوی پژوهش، گواه پایایی پژوهش است. پژوهش نشان داد که شهید سلیمانی، به جای تلاش برای وفادار نمودن پیروان به خودش، آن ها را به آرمانِ جهانی عاری از ظلم و پایبند به ارزش های انسانی وفادار نمود؛ به جای متکی ساختن پیروان به خود، آن ها را به خودباوری ترغیب نمود؛ به جای وابسته نمودن آن ها به پاداش های بیرونی، بر انگیزه های درونی‎شان هدایت نموده و به‏عنوان رهبر، چنان مخلصانه کوشیده که پایه گذار مکتبی شده که تداوم راهش را در سه سطح فردی، ساختاری و فرهنگی، تضمین نموده است.